CHEMIA NA EGZAMINIE GIMNAZJALNYM
W CZĘŚCI PRZYRODNICZEJ w 2014 ROKU
Na podstawie raportu CKE i OKE Osiągnięcia uczniów na egzaminie gimnazjalnym 2014
Zestaw egzaminacyjny zawierał 24 zadania zamknięte i składał się z czterech części przedmiotowych: biologii, chemii, fizyki i geografii. Każdy z przedmiotów reprezentowany był przez sześć zadań różnego typu: wyboru wielokrotnego, prawda-fałsz, na dobieranie. Za poprawne rozwiązanie wszystkich zadań można było otrzymać 28 punktów. W okręgu łódzkim uczniowie najczęściej uzyskiwali wynik 16 punktów. Z egzaminu zwolniono 44 uczniów − laureatów i finalistów olimpiad przedmiotowych oraz laureatów konkursów przedmiotowych o zasięgu wojewódzkim lub ponadwojewódzkim.
Zadania z zakresu przedmiotów przyrodniczych sprawdzały między innymi umiejętność wnioskowania, posługiwania się metodą naukową oraz opisem doświadczenia. Za ich rozwiązanie uczniowie uzyskali średnio 53% punktów. Zadania w arkuszu były umiarkowanie trudne i trudne - wskaźnik łatwości zadań z chemii był podobny.
W zadaniach z chemii sprawdzano przede wszystkim umiejętność pozyskiwania, przetwarzania i tworzenia informacji oraz rozumowanie i zastosowania nabytej wiedzy do rozwiązywania problemów. Ponad połowa gimnazjalistów wykazała się umiejętnością odczytania informacji: o pierwiastku z układu okresowego (w zadaniu 8), zmiany rozpuszczalności z wykresu rozpuszczalności soli (w zadaniu 12). Trudność sprawiło przetworzenie informacji, czyli wykorzystanie układu okresowego do ustalenia maksymalnej wartościowości pierwiastka bądź stwierdzenie stopnia nasycenia roztworu na podstawie odczytanych z wykresu danych.
Problemem dla zdających była analiza fragmentu tabeli rozpuszczalności pod kątem ustalenia produktu reakcji związku słabo rozpuszczającego się w wodzie (w zadaniu 9). W schemacie przemian (w zadaniu 10) wybranie wzorów obu właściwych substratów estryfikacji – kwasu i alkoholu udało się połowie zdających.
Uczniowie nie zawsze potrafili wykorzystać zdobytą wiedzę w sytuacjach praktycznych. W zadaniu 7 na ogół wskazywali poprawne uzasadnienie dotyczące gęstości wodoru, ale nie umieli wybrać właściwego sposobu zbierania tego gazu. Na podstawie zadania 11 okazało się, że zaledwie połowa uczniów potrafi rozpoznać po zmianie barwy wskaźnika odczyn roztworu i powiązać wskazany odczyn z obecnością odpowiednich jonów, chociaż kształtowanie umiejętności praktycznych jest jedną z ważniejszych kompetencji w edukacji chemicznej.
W zadaniach z zakresu chemii sprawdzano:
numer zadania | obszar | wskaźnik łatwości | sprawdzana umiejętność Uczeń: |
7 | I. Pozyskiwanie, przetwarzanie i tworzenie informacji III. Opanowanie czynności praktycznych | 0,66 | -opisuje właściwości fizyczne wodoru, planuje |
8 | I. Pozyskiwanie, przetwarzanie II. Rozumowanie i zastosowanie nabytej wiedzy do rozwiązywania problemów | 0,68 | -odczytuje z układu podstawowe informacje -definiuje elektrony walencyjne, -ustala liczbę protonów w atomie danego pierwiastka, gdy dana jest liczba atomowa, -definiuje pojęcie izotopu, wyjaśnia różnice |
9 | I. Pozyskiwanie, przetwarzanie i tworzenie informacji II. Rozumowanie i zastosowanie nabytej wiedzy do rozwiązywania problemów | 0,37 | -na podstawie tabeli rozpuszczalności soli |
10 | II. Rozumowanie i zastosowanie nabytej wiedzy do rozwiązywania problemów | 0,50 | -zapisuje równania reakcji pomiędzy prostymi kwasami karboksylowymi i alkoholami jednowodorotlenowymi |
11 | II. Rozumowanie i zastosowanie nabytej wiedzy do rozwiązywania problemów III. Opanowanie czynności praktycznych |
0,52 0,41 | -wskazuje na zastosowanie wskaźników, -wymienia rodzaje odczynu roztworów i jego przyczyny, -interpretuje wartość pH w ujęciu jakościowym |
12 | I.Pozyskiwanie, przetwarzanie i tworzenie informacji II. Rozumowanie i zastosowanie nabytej wiedzy do rozwiązywania problemów | 0,55 | -odczytuje rozpuszczalność substancji z wykresu jej rozpuszczalności, -oblicza ilość substancji, którą można rozpuścić -opisuje różnicę miedzy roztworem nasyconym i nienasyconym |
Z analizy odpowiedzi zdających można wnioskować, że koniecznością jest ćwiczenie odczytywania i analizy informacji pozyskiwanych z różnych źródeł (tekst, tabela, wykres) po to, by kształtować umiejętności złożone związane z przetwarzaniem pozyskanej informacji
i jej wykorzystaniem w sytuacji nietypowej. Zadania dotyczące doświadczeń nie uzyskały zadawalających wskaźników, więc zalecane jest przeprowadzanie doświadczeń zapisanych
w podstawie programowej. Wprowadzanie na zajęciach elementów metody badawczej sprzyja zainteresowaniu uczniów przedmiotem i ułatwia rozwój umiejętności rozumowania, szczególnie wówczas, gdy mają udział w planowaniu i przeprowadzeniu eksperymentu.
opracowała Małgorzata Kozieł,
doradca metodyczny w obszarze chemii
